قمصر سکونتگاهی است
که به لحاظ موقعیت هندسی ،َ26
0 51
طول شرقی و َ45
0 33 عرض
شمالی واقع شده است . این شهر با ارتفاع متوسط 1900 متر از سطح دریا هم چون
كمربندي سبز با بازوهای متعدد در امتداد دره های کم شیب کوه های بخش مرکزی ایران ،
تنیده شده است.
قمصر از نظر حدود
جغرافیایی در محدوده سیاسی –
اداری استان اصفهان بوده، و به لحاظ تقسیمات استانی ، زیر مجموعه شهرستان کاشان
است. قمصر
به عنوان نقطه ی شهری و مرکزی بخش قمصر در دامنه های کوهستانی جنوب شهر کاشان است
. بخش قمصر با 25 آبادی دارای سکنه ، شامل دو شهر است به نام های قمصر و جوشقان
كامو و دهستانهاي قهرود و مسلم آباد و حسين آباد ، قزاآن و الزگ و كلوخ مي باشد .
قمصر در فاصله 30 کیلومتری کاشان و در فاصله 160 کیلومتری از
شهر اصفهان – از
مسیر جاده قهرود –
قرار دارد و 180 كيلومتري اصفهان از طريق اتوبان تهران-كاشان- اصفهان قراردارد كه
با عنايت به همت و حميت خير بزرگوار جناب آقاي منوچهري در ايجاد بزرگراه قمصر
كاشان ، مسافران و گردشگران به سهولت و امنيت مي توانند به اين ملي شهر سفر كنند.قمصر را در مباحث اقلیمی مي توان
اينگونه بر شمرد :
میزان بارش قمصر ضمن اختلاف فاحش با بارندگی منطقه کاشان، حتی
نسبت به سایر ایستگاه های کوهستانی ، از میانگین بالایی برخوردار است.در مجموع به لحاظ اقلیمی ، در درون بافت
باغ شهر ، زیر سایه درختان و کنار جوی های آب روان حتی شرایط مطلوب تری وجود دارد
و در اثر رطوبت بالای نسبی هوا ، زمستانهای سرد ولی با سرمائی آرام و ملایم و
تابستانهای معتدل ، شرایط آب و هوائی مطلوب و دلپذیری را در حاشیه کویر برای منطقه
به ارمغان آورده که ممتازترین ویژگی این شهر محسوب می گردد، زیرا در تمام عرصه های
تاریخی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی به عنوان عنصری مثبت در توسعه شهر مطرح بوده
است .
وضعیت توپوگرافیک (ناهمواری ها)
در جنوب و جنوب غربی قمصر، مجموعه ارتفاعا ت3000 متری است که درنهایی ترین ارتفاعات آن – با حداقل 10 کیلومتر فاصله از شهر - ارتفاعات گرگش درکنار جوره با ارتفاع 3588 متر، است ، که به عنوان مرتفع ترین نقطه ارتفاعی منطقه کاشان معرفی می شود. مجموعه عظیم این توده های گرانیتی چون سدی ارتباط جنوب قمصر را با نواحی پیرامون کامو- جوشقا ن و امکان ایجاد راه عبوری را از قمصر سلب کرده است . البته نباید فراموش کرد که در آب و هوا ی منطقه تأثیرات مثبت زیادی داشته است.
در قسمت غرب شهر قمصر نیز مجموعه کوه های اسبی (3120 متر)، در شرق میدان و کوه سم با ارتفاع 2570 متر ، در شمال شهر کوه اشک با ارتفاع 2230 متر ، گسترده وار ، شکل گرفته و عامل مسدود کننده بین شهر با دشت کاشان است. در قسمت های شرقی نیز کوه های لارفات با ارتفاع 2370 متر شهر را محدود ساخته است. در بین این مجموعه کوهستانی که همچون دیواری دور تا دور شهر را احاطه کرده است ، دره جنوبی – شمالی ، که محور اصلی شیب داخل شهر و مسیر رودخانه را تشکیل می دهد، قرار دارد که از پای کوههای گرگش شروع شده ، با عبور از داخل شهر از طریق دره تنگ و متعددی به این جریان اصلی منتهی می شود. درنتیجه درابتدای تکوین، شهر بر پادگانه های آن جوانه زده ، در طی زمان رشد کرده است.
بافت شهر در همین سطح (1700-2000 ) و با ارتفاع متوسط 1900 متر، در طول زمان به شکل ستاره ای با تبعیت از این توپوگرافی بر آبرفت های کم شیب ، درون دره ها تنیده در نهایت با برخورد به دامنه های پرشیب متوقف گردیده است. در مجموع در چنین فضایی به غیر از مدخل ورودی شهر ، هر گونه ارتباط با فضای خارج از شهر سلب شده است.
درباره آثار مثبت این کوهستان ها باید گفت : ناهمواری ها ، آب و هوای کوهستانی و ریزشهای به نسبت زیاد برف و باران ، از سویی تبخیر و حرارت کمتر، اعتدال بی نظیر آب و هوایی را برای قمصر به ارمغان آورده است ؛ به گونه ای که با تغذیه و تأمین آب های سطحی و زیرزمینی کافی ، امکان حیات و فعالیت مطلوب را برای ساکنان خود فراهم ساخته و به طور تاریخی علت پی ریزی شهر قمصر است.
دما
طبق مطالعه طرح آماده سازی ، بر اساس یک دوره 7 ساله آماری از ایستگاه سینوپتیک نطنز، گرم ترین ماه های سال (تیر و مرداد ) با حداکثر 34 درجه و دی و بهمن با حداقل 88/5 - درجه ، سردترین ماه سال محاسبه شده و متوسط درجه حرارت در گرم ترین ماه 6/22 درجه و در سردترین ماه 56/0 درجه سانتی گراد است.
میانگین متوسط دمای روزانه در دی ماه 5/0 درجه سانتی گراد و در تیرماه 23 درجه و میانگین حداقل دمای سالانه 5/5 درجه سانتی گراد و میانگین حداکثر آن 21 درجه و حداکثر مطلق درجه هوا در گرم ترین موقع سال 37 درجه و درمقابل حداقل مطلق آن 19 – درجه گزارش شده است.
روز های یخ بندان
تعداد روزهای یخبندان در قمصر با توجه به موقعیت کوهستانی و برف گیر منطقه جنوبی آن در مطالعات انجام شده 111-115 روز گزارش شده است.
بارش
براساس آمار ایستگاه نطنز ، در یک دوره 7 ساله میزان متوسط بارندگی سالیانه آن 1418 میلیمتر بوده است.
رطوبت نسبی هوا
با توجه به موقعیت حرارتی و رطوبتی منطقه ، میزان رطوبت نسبی هوا در فصل زمستان ( منطبق با فصل ریزش های جوی ) در دی ماه 6/63 درصد و در ماههای تیر و مرداد و با کمترین میزان 2/32 درصد بوده که متوسط سالانه آن 4/46 درصد است. در اینجا خاطر نشان می شود: با توجه به وضعیت کویری منطقه کاشان و خشکی پایدار هوای آن ، موقعیت رطوبتی هوای قمصر دراین منطقه امتیاز ویژه ای است که با توجه به اقلیم سرد و برف گیر منطقه، از یک سو در متعادل سازی درجه حرارت هوا بسیار مؤثر بوده ، و از سویی دیگر ، در تابستان نیز منشأ طراوت ، دل انگیزی و اعتدال هوای شهر – برخلاف منطقه کویری – است. شایان ذکر است که میزان تبخیر و تعریق قمصر در حدود 700 میلیمتر است.
نتیجه گیری از مباحث اقلیمی
نتایج و آثار مثبت آب و هوای قمصر این چنین دسته بندی می گردد :
- متوسط دمای سالانه شهر، از مناطق مجاور تا حد زیادی پائین تر است، یعنی دمای کاشان 25/19 درجه با اقلیم گرم و خشک ، در مقابل دمای قمصر که 13 درجه سانتی گراد است با اقلیم نیمه خشک سرد در زمستان ، و معتدل و خشک در تابستان . این اختلاف به گونه ای است که کاشان در اندک فاصله از قمصر قرار دارد.
- میزان بارش قمصر ضمن اختلاف فاحش با بارندگی منطقه کاشان، حتی نسبت به سایر ایستگاه های کوهستانی ، از میانگین بالایی برخوردار است.
در مجموع به لحاظ اقلیمی ، در درون بافت باغ شهر ، زیر سایه درختان و کنار جوی های آب روان حتی شرایط مطلوب تری وجود دارد و در اثر رطوبت بالای نسبی هوا ، زمستانهای سرد ولی با سرمائی آرام و ملایم و تابستانهای معتدل ، شرایط آب و هوائی مطلوب و دلپذیری را در حاشیه کویر برای منطقه به ارمغان آورده که ممتازترین ویژگی این شهر محسوب می گردد، زیرا در تمام عرصه های تاریخی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی به عنوان عنصری مثبت در توسعه شهر مطرح بوده است.